Gợi ý chế độ dinh dưỡng cho người tiểu đường

Tuân theo một chế độ ăn uống cân bằng là một trong những yếu tố quan trọng giúp người mắc bệnh tiểu đường được cung cấp đủ chất dinh dưỡng, cân bằng đường huyết và kiểm soát lượng đường trong máu.

Để có chế độ dinh dưỡng dành cho người tiểu đường là như thế nào là phù hợp nhất để bảo vệ sức khỏe, hãy tham khảo những chia sẻ của Hadoo iHealing dưới đây!

Người bị bệnh tiểu đường nên ăn gì và nên kiêng gì?

Trong chế độ ăn của người mắc bệnh tiểu đường phải hạn chế tối đa gluxit (chất đường bột), hạn chế các axit béo bão hòa để tránh rối loạn chuyển hóa. Thực đơn cho người bệnh tiểu đường cần được xây dựng để cung cấp đủ cho cơ thể một lượng đường vừa đủ ổn định và hài hòa.

Tiểu đường nên ăn gì?

Cùng Hadoo cập những loại thức ăn mà người tiểu đường nên có trong thực đơn hàng ngày:

Carbohydrate lành mạnh

Trong quá trình tiêu hóa, đường (carbohydrate đơn) và tinh bột (carbohydrate phức tạp) phân hủy thành glucose trong máu. Tập trung vào các loại carbohydrate lành mạnh, chẳng hạn như:

• Trái cây
• Rau
• Các loại ngũ cốc
• Các loại đậu, chẳng hạn như đậu và đậu Hà Lan
• Các sản phẩm từ sữa ít béo, chẳng hạn như pho mát

Khi chế biến các loại thực phẩm ngũ cốc nguyên hạt, gạo còn vỏ cám, rau củ,… nên lựa chọn phương pháp hấp, luộc, nướng hạn chế tối đa rán, xào,…

Thực phẩm giàu chất xơ

Chất xơ bao gồm tất cả các phần của thực phẩm thực vật mà cơ thể bạn không thể tiêu hóa hoặc hấp thụ. Chất xơ điều hòa cách cơ thể bạn tiêu hóa và giúp kiểm soát lượng đường trong máu. Người tiểu đường nên ăn nhiều rau hơn trong thực đơn qua cách chế biến đơn giản như ăn sống, hấp, luộc, rau trộn nhưng không nên sử dụng nhiều các loại sốt có chất béo. Thực phẩm giàu chất xơ bao gồm:

• Rau
• Trái cây
• Quả hạch
• Các loại đậu, chẳng hạn như đậu và đậu Hà Lan
• Các loại ngũ cốc

Cá tốt cho tim mạch

Ăn cá tốt cho tim ít nhất hai lần một tuần. Các loại cá như cá hồi, cá thu, cá ngừ và cá mòi rất giàu axit béo omega-3, có thể ngăn ngừa bệnh tim.

Tránh cá chiên và cá có hàm lượng thủy ngân cao, chẳng hạn như cá thu vua. 

Chất béo không bão hòa 

Thực phẩm chứa chất béo không bão hòa đơn và không bão hòa đa có thể giúp giảm mức cholesterol của bạn. Bao gồm: 

• Bơ
• Quả hạch
• Dầu hạt cải, dầu ô liu và đậu phộng

Theo viện Dinh dưỡng quốc gia, tỷ lệ các thành phần sinh năng lượng trong bữa ăn hàng ngày của người tiểu đường nên đầy đủ như sau:

• Gluxit: Tỷ lệ năng lượng do gluxit cung cấp nên đạt từ 50-60% tổng số năng lượng khẩu phần của người bệnh tiểu đường vì thế nên lựa chọn gạo lứt, bánh mì đen, yến mạch,… các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp.
• Protein nên đạt từ 15-20% năng lượng khẩu phần tương đương 1 gam – 1,2 gam/kg/ngày đối với người trưởng thành.
• Lipit: Tỷ lệ chất béo nên duy trì là 25% tổng số năng lượng, không nên vượt quá 30% và chú ý hạn chế các chất béo bão hòa.

Tiểu đường không nên ăn gì?

Bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ bằng cách đẩy nhanh sự phát triển của các động mạch bị tắc và cứng. Thực phẩm chứa những chất sau đây có thể chống lại mục tiêu của bạn về một chế độ ăn uống lành mạnh cho tim mạch.

• Chất béo bão hòa: Tránh các sản phẩm sữa giàu chất béo và protein động vật như bơ, thịt bò, xúc xích, xúc xích và thịt xông khói. Cũng nên hạn chế các loại dầu dừa và hạt cọ.
• Chất béo chuyển hóa: Tránh chất béo chuyển hóa có trong đồ ăn nhẹ đã qua chế biến, bánh nướng, bơ thực vật.
• Cholesterol: Các nguồn cholesterol bao gồm các sản phẩm sữa giàu chất béo và protein động vật giàu chất béo, lòng đỏ trứng, gan và các loại thịt nội tạng khác. Không quá 200 miligam (mg) cholesterol mỗi ngày.

Đối với phụ nữ đang mang thai 

Nếu được chẩn đoán tiểu đường thai kỳ, các mẹ cần được kiểm soát lượng đường trong máu và duy trì mức an toàn để bảo vệ sức khỏe bản thân và thai nhi. Để thực hiện được điều này, ngoài tuân thủ những quy tắc về thực phẩm ở trên phụ nữ mang thai còn cần:

• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh tăng cân quá mức trong thai kỳ bằng cách dung nạp lượng calo vừa đủ, từ 2.200 – 2.500/ngày nếu có cân nặng trung bình. Nếu bạn thừa cân, con số này sẽ giảm xuống khoảng 1.800 calo/ngày.
• Mẹ bầu nên chia nhỏ bữa ăn, ăn mỗi 2 giờ/lần để kiểm soát lượng đường trong máu.
• Cân bằng chế độ ăn, cụ thể:
• 10 – 20% lượng calo đến từ các nguồn protein (động vật và thực vật)
• Ít hơn 30% lượng calo đến từ chất béo chưa bão hòa
• Ít hơn 10% calo đến từ chất béo bão hòa
• 40% calo còn lại đến từ carbohydrate

Đối với người cao tuổi

Bệnh tiểu đường ở người già là bệnh lý khá phổ biến, nếu không được điều trị kịp thời có thể khiến bệnh nhân có nguy cơ mắc những biến chứng nghiêm trọng, tuy nhiên nguy cơ này có thể được cải thiện rất nhiều bằng cách điều chỉnh chế độ dinh dưỡng lành mạnh.

Những thực phẩm trong chế độ ăn uống hàng ngày đều ảnh hưởng đến mức đường huyết, vì vậy với người cao tuổi mắc bệnh tiểu đường nên: 

•  Ăn uống thanh đạm, ăn nhiều rau xanh. 
• Giảm bớt tinh bột, các thức ăn chứa nhiều mỡ có nguồn gốc động vật. Thay thế bằng thức ăn chứa chất béo có nguồn gốc thực vật như các loại đậu, lạc…
• Hạn chế các thức ăn cung cấp chất đường nhanh như bánh, kẹo, trái cây ngọt như mít, xoài, dứa….

Người bị bệnh tiểu đường nên uống gì và nên kiêng gì? 

Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) khuyến nghị đồ uống không calo hoặc ít calo là một trong những phương pháp để ngăn chặn sự tăng đột biến của lượng đường trong máu.

Tiểu đường nên uống gì?

Bên cạnh tuân thủ chế độ ăn nghiêm ngặt, việc kết hợp các loại thức uống cũng góp phần hạn chế những biến chứng nguy hiểm của bệnh đái tháo đường.

• Nước: Lượng đường trong máu cao có thể gây mất nước, vì thế nước là lựa chọn tốt nhất cho những người mắc bệnh tiểu đường. Uống đủ nước có thể giúp  cơ thể loại bỏ lượng glucose dư thừa qua nước tiểu. Vì thế Viện Y học đã khuyến cáo đối với nam giới trưởng thành uống khoảng 3.08 lít nước/ngày và phụ nữ uống khoảng 2.23 lít nước/ngày. Nếu việc uống nước lọc kém hấp dẫn, hãy tạo sự đa dạng bằng cách thêm lát chanh, cam hoặc các nhánh của loại thảo mộc có hương vị như bạc hà, húng quế để trở nên hấp dẫn hơn. 
• Trà thảo mộc: Không chỉ không chứa carbs, calo và đường mà còn rất giàu các hợp chất chống oxy hóa chống lại bệnh tật, bao gồm carotenoid, flavonoid và axit phenolic. Các loại trà thảo mộc như hoa cúc, dâm bụt, gừng và trà bạc hà đều là những lựa chọn tuyệt vời cho những người mắc bệnh tiểu đường.
• Cà phê không đường: Theo một nghiên cứu 2019, uống cà phê giúp giảm nguy cơ phát triển của bệnh tiểu đường bằng cách cải thiện sự chuyển hóa đường. Việc thêm sữa, kem hoặc đường vào cà phê sẽ làm tăng tổng lượng calo và ảnh hưởng đến lượng đường trong máu.
• Nước ép rau củ: Trong khi hầu hết nước ép trái cây chứa lượng đường lớn, bạn có thể thử các loại nước ép từ cà chua hoặc nước ép rau để thay thế. Tự làm hỗn hợp rau lá xanh, cần tây hoặc dưa chuột với một ít quả mọng sẽ cung cấp đầy đủ vitamin và các khoáng chất.

• Kombucha: Kombucha là một loại đồ uống lên men thường được làm từ trà đen hoặc trà xanh. Đây là một nguồn cung cấp men vi sinh, một loại vi khuẩn có lợi được tìm thấy trong đường ruột đã được nghiên cứu kỹ lưỡng về khả năng cải thiện kiểm soát lượng đường trong máu. Mặc dù hàm lượng dinh dưỡng chính xác có thể khác nhau tùy thuộc vào từng loại, nhãn hiệu và hương vị cụ thể, nhưng một khẩu phần 1 cốc kombucha thường chứa khoảng 7 gam carbs, làm cho nó trở thành một lựa chọn tuyệt vời cho chế độ ăn kiêng ít carb.
• Sinh tố xanh: Là một cách tuyệt vời để bổ sung một số chất xơ và chất dinh dưỡng vào chế độ ăn uống của bạn mà vẫn đảm bảo đủ nước. Hãy thử tự chế biến bằng các loại rau xanh như rau bina , cải xoăn hoặc cần tây và kết hợp với một ít bột protein và một chút trái cây để có một ly sinh tố tự làm lành mạnh.
• Sữa ít béo: Sữa chứa nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng, nhưng nó bổ sung thêm carbohydrate vào chế độ ăn uống của bạn. Vì thế luôn chọn các loại sữa không đường, ít béo hoặc tách béo của loại sữa bạn ưa thích và uống không quá hai đến ba ly mỗi ngày.

Tiểu đường không nên uống gì?

Người tiểu đường cần tránh đồ uống có đường bất cứ lúc nào. Bởi chúng không chỉ làm tăng lượng đường trong máu mà còn chiếm một lượng calo cao. 

• Nước soda thường: Soda chiếm vị trí hàng đầu trong danh sách các đồ uống nên tránh. Theo ADA, trong một lon soda có đến 40 gram đường và 150 calo. Chính vì thế thức uống có đường này cũng có liên quan đến việc tăng cân và sâu trăng, vì thế tốt nhất hãy lựa chọn uống nước hoặc trà để thay thế.
• Nước tăng lực: Một nghiên cứu năm 2018 chỉ ra rằng nước tăng lực có thể làm tăng lượng đường trong máu. Nước tăng lực có thể chứa nhiều caffeine và carbohydrate, gây lo lắng, tăng huyết áp, dẫn đến mất ngủ những điều này ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe tổng thể.
• Nước trái cây có đường: Mặc dù trong nước ép trái cây 100% là nguồn cung cấp các chất dinh dưỡng như vitamin C, nhưng tất cả các loại nước ép trái cây đều có thể bổ sung một lượng lớn carbohydrate vào chế độ ăn uống của bạn. Nếu bạn có cảm giác thèm nước trái cây, hãy đảm bảo bạn chọn loại nước trái cây nguyên chất 100% không bỏ thêm đường. Ngoài ra, giới hạn khẩu phần của bạn ở mức 0,12 lít điều này sẽ làm giảm lượng đường của bạn xuống chỉ còn 3,6 muỗng cà phê (15 gam).

Nguyên tắc trong ăn uống đối với người bệnh tiểu đường

• Chia khẩu phần ăn thành nhiều bữa trong ngày để tránh tình trạng đường huyết tăng đột ngột.
• Ăn uống điều độ, đúng giờ, không nên để tình trạng quá đói, hoặc quá no.
• Không nên thay đổi quá nhanh và quá nhiều cơ cấu và khối lượng các bữa ăn hàng ngày.
• Cần vận động sau khi ăn, tránh nằm, ngồi một chỗ sau ăn, dành thời gian tập luyện thể dục thể thao để đảm bảo sức khỏe, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.

Chế độ dinh dưỡng là những yếu tố quan trọng của lối sống lành mạnh khi mắc bệnh tiểu đường. Tuân theo một kế hoạch ăn uống lành mạnh và khoa học có thể giúp bạn giữ mức đường huyết ổn định và cải thiện tình trạng bệnh.